تلومر و تلومراز: ساختار و کارکرد حفاظتی انتهای کروموزوم

واژه تلومر از دو بخشtelo به معنای انتهایی و meros به معنای بخش تشکیل شده است. در سال 1930، برای نخستین بار، مولر این واژه را در مورد کروموزوم های مگس سرکه و به معنای انتهای کروموزوم به کار برد. تلومر بخش انتهای کروموزوم در یوکاریوت هاست که نقش حفاظت از آن را بر عهده دارد و از دو رشته غنی از نوکلئوتیدهای g و c تشکیل شده است. رشته غنی از نوکلئوتید g تلومر که به g-overhang معروف است، در انتهای رشته ´3 مولکول dna تلومری قرار دارد و به صورت تک رشته ای، 50 تا200 نوکلئوتید از مولکول dna تلومری جلو افتادگی دارد و با ایجاد تاخوردگی به سمت دوبلکس تلومری، ساختاری به نام حلقه t (t-loop) را تشکیل می دهد. تلومر به وسیله آنزیمی به نام تلومراز و توالی های تکراری، محافظت می شود. هم چنین در ساختار تلومر، پروتئین های زیادی شرکت دارند که باعث جلوگیری از فعالیت های اگزونوکلئازی و حفاظت انتهای کروموزوم می شوند. فعالیت کم تلومراز به فرسایش تلومر در توالی های تکراری تلومری منجر می شود که عملکرد حفاظتی تلومر را مختل می کند و به پیری سلول و اتصال انتها به انتهای کروموزوم ها می انجامد. این مقاله در مورد کارکرد محافظتی انتهای کروموزوم و نگهداری آن در پستانداران، مخمر و دروزوفیلا بحث می کند.